Kto odpowiada w firmie za niezłożenie VAT-26?

Przedsiębiorcy, którzy chcą korzystać z pełnego odliczenia VAT od wydatków związanych z samochodami wykorzystywanymi w działalności gospodarczej, muszą złożyć w urzędzie skarbowym informację o tych pojazdach (VAT-26). Niedopełnienie tego obowiązku wiąże się z dotkliwymi grzywnami. Fiskus może ukarać konkretną osobę. Nasuwa się pytanie - kogo?

Dotkliwa sankcja

Podatnik, aby móc odliczyć cały VAT od wydatków związanych z samochodami wykorzystywanymi wyłącznie do działalności gospodarczej, dla których prowadzi ewidencję przebiegu pojazdu, musi złożyć w urzędzie skarbowym VAT-26. Formularz ten stanowi informację o wspomnianych autach. W ten sposób zgłasza się ich markę, model, numer rejestracyjny, rok produkcji, datę nabycia, a także datę poniesienia pierwszego wydatku. VAT-26 należy złożyć w terminie 7 dni od dnia poniesienia pierwszego wydatku związanego z samochodami.

Druk VAT-26 można pobrać ze strony internetowej naszego Wydawnictwa: www.druki.gofin.pl.

Obowiązek dostarczenia informacji wprowadzono pod rygorem odpowiedzialności karnej skarbowej. Przewiduje ją art. 56a Kodeksu karnego skarbowego. Ukaranym można być za niezłożenie wymaganej informacji właściwemu urzędowi skarbowemu, dostarczenie jej po terminie lub podanie w niej danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym - i dokonanie jednocześnie odliczenia podatku wbrew przepisom o podatku od towarów i usług. Za takie postępowanie grożą wysokie wielomilionowe grzywny (więcej w tabeli). Dotkliwe sankcje mają odstraszać od nieuprawnionego odliczania VAT i zapobiegać oszustwom podatkowym.

Kary można jednak uniknąć. Grzywna nie zostanie wymierzona w przypadku złożenia wymaganej informacji po terminie, ale przed podjęciem przez urzędników skarbowych działań w zakresie weryfikacji rozliczeń VAT, tzn. przed dniem:

1) rozpoczęcia czynności sprawdzających,

2) doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego w ramach kontroli skarbowej, a w przypadku, gdy nie stosuje się zawiadomienia - przed dniem wszczęcia kontroli lub postępowania, jeżeli nie były prowadzone czynności sprawdzające,

3) wszczęcia postępowania podatkowego, jeżeli nie miały miejsca dwa wcześniej wskazane przypadki.

Winny w firmie

Odpowiedzialność karną skarbową ponosi konkretna osoba - sprawca czynu zabronionego. W przypadku firm zastosowanie znajduje art. 9 § 3 K.k.s. Stanowi on, że za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe odpowiada jak sprawca ten, kto zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej czy jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której przepisy prawa przyznają zdolność prawną. Taka funkcja może wynikać z przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego jej wykonywania.

Przyjmuje się, że termin "zajmowanie się sprawami gospodarczymi" oznacza podejmowanie prawnych i faktycznych działań związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. W tym zakresie mieszczą się szeroko rozumiane rozliczenia z fiskusem.

Ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej za niezłożenie VAT-26 obciąża więc zasadniczo właścicieli i osoby zarządzające firmami, np. członków zarządu spółki z o.o. (najczęściej prezesa). W dużych przedsiębiorstwach praktyką jest określanie poszczególnym zarządcom szczegółowego zakresu obowiązków, np. jednemu z członków zarządu zleca się nadzór nad sprawami finansowymi oraz rozliczeniami publicznoprawnymi. Nie ma wówczas problemu ze wskazaniem osoby, która ma być ukarana za nadużycia podatkowe.

Ograniczone ryzyko

Właściciele i zarządcy firm mogą zminimalizować ryzyko własnej odpowiedzialności za uchybienia skarbowe, jeżeli powierzą prowadzenie spraw finansowych - w zakresie rachunkowości i rozliczeń podatkowych - pracownikowi posiadającemu odpowiednie kwalifikacje. Osoba zajmująca się na podstawie umowy o pracę obsługą księgową, w tym sporządzaniem deklaracji lub oświadczeń składanych organom podatkowym, może ponosić odpowiedzialność karną skarbową, gdy podaje w tych dokumentach nieprawdę. Nie musi podpisywać tych formularzy (por. wyrok SN z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. akt V KK 158/13, wydany w związku z art. 56 K.k.s.).

Scedowanie spraw podatkowych na pracownika nie zwalnia jednak właścicieli i zarządców firm całkowicie z odpowiedzialności karnej skarbowej. Mogą być im wymierzone sankcje za brak nadzoru nad zatrudnioną osobą. Wynika to z art. 84 K.k.s. Przepis ten pozwala ukarać tego, kto nie dopełniając obowiązku nadzoru nad przestrzeganiem reguł obowiązujących w działalności danego przedsiębiorcy lub innej jednostki organizacyjnej, dopuszcza - chociażby nieumyślnie - do popełnienia czynu zabronionego przeciwko obowiązkom podatkowym. Takie postępowanie stanowi wykroczenie skarbowe. Grozi za nie grzywna.

Innym sposobem na uniknięcie przez właścicieli i zarządców firm odpowiedzialności karnej skarbowej jest zlecenie prowadzenia rachunkowości i rozliczeń podatkowych profesjonaliście zajmującemu się tym usługowo, np. doradcy podatkowemu. Osobę świadczącą takie usługi uznaje się za zajmującą się sprawami gospodarczymi danego podmiotu (por. wyrok SN z dnia 22 lutego 2006 r., sygn. akt III KK 213/05). Zakres jej odpowiedzialności zależy jednak w znacznej mierze od treści umowy łączącej obie strony - określającej warunki współpracy. Istotne są również okoliczności danej sprawy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.)