Kto płaci niższe odsetki podatkowe?

Podatnik, który uiszcza zaległość podatkową ujawnioną w wyniku autokorekty deklaracji, płaci niższe odsetki za zwłokę. Nie ma zgody co do tego, czy takie preferencje można stosować w przypadku innych form regulowania długu niż jego zapłata przelewem lub gotówką. Resort finansów chce usunąć te wątpliwości i planuje rozszerzenie zakresu stosowania obniżonych odsetek podatkowych.

Warunkowa preferencja

Podatnik, wpłacając należny podatek po terminie, musi pamiętać o odsetkach za zwłokę. Wylicza się je według stawki podstawowej lub obniżonej.

Obniżona stawka odsetek podatkowych wynosi 75% stawki podstawowej.

Zasady stosowania obniżonych odsetek zostały sformułowane w art. 56 § 1a i 1b Ordynacji podatkowej. Podstawowy warunek korzystania z tej preferencji jest taki, że zaległość podatkowa musi wynikać z korekty deklaracji. Warto o tym pamiętać w kontekście poprawiania w trakcie roku podatkowego, przed złożeniem zeznania, błędów związanych z wyliczaniem zaliczek na podatek dochodowy. Od zaległości podatkowych powstałych w wyniku takich modyfikacji nie można naliczać obniżonych odsetek. Nie składa się deklaracji wykazujących zaliczki, nie ma więc spełnionego wymogu złożenia korekty.

Zapłaty niższych odsetek nie wyklucza fakt, że dług jest efektem kolejnej korekty tego samego rozliczenia. Deklarację można poprawiać wielokrotnie. Za każdym razem, gdy wiąże się to z koniecznością uiszczenia zaległości podatkowej, nalicza się obniżone odsetki, jeżeli poza korektą są spełnione pozostałe warunki uprawniające do zastosowania preferencji.

Rozwiązanie to przewidziano jednak tylko dla tych, którzy z własnej inicjatywy zmieniają błędnie sporządzone deklaracje. Poprawki nie mogą być naniesione po interwencji urzędników skarbowych. Preferencyjnych zasad naliczania odsetek nie stosuje się, jeżeli korekta zostanie złożona po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej przez urząd skarbowy lub postępowania kontrolnego przez urząd kontroli skarbowej, a gdy nie wysyła się takiego zawiadomienia - po zakończeniu weryfikacji. Takie samo wyłączenie obowiązuje w przypadku korekty dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.

Cała zaległość podatkowa wynikająca z korekty rozliczenia musi być uiszczona w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty (przykład 1). Przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym została złożona korekta. Kończy się on z upływem ostatniego z wyznaczonej liczby dni. Jeżeli ostatni dzień terminu wypada w sobotę, niedzielę lub święto będące dniem ustawowo wolnym od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych.

Sposób wyliczenia

Obniżone odsetki podatkowe wylicza się tak samo jak odsetki podstawowe. Najpierw trzeba przemnożyć kwotę zaległości podatkowej przez okres zwłoki i obowiązującą w tym czasie obniżoną stawkę odsetek. Wynik należy podzielić przez 365. Uzyskaną wartość zaokrągla się do pełnych złotych. Dokonuje się tego w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 gr pomija się, a wynoszące 50 gr i więcej podwyższa do pełnych złotych (przykład 2). Jeżeli dług istniał w okresach, w których obowiązywały różne obniżone stawki odsetek za zwłokę, odsetki nalicza się odrębnie za każdy z nich. Zaokrągleniu podlega natomiast suma kwot za poszczególne okresy.

Wpłata musi pokrywać całą zaległość podatkową. W przeciwnym razie podatnik traci możliwość obniżenia obciążeń odsetkowych. Wpłata niewystarczająca na pokrycie długu jest natomiast proporcjonalnie zaliczana na poczet zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Zarachowanie następuje w takim stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek. W rezultacie dług podatnika wobec fiskusa nadal istnieje, z tym że odpowiednio mniejszy. Od tej kwoty rosną odsetki za zwłokę - naliczane według stawki podstawowej.

Nie wpłaca się jednak odsetek, których kwota, przed zaokrągleniem, nie przekracza 8,70 zł. Taki wyjątek został wskazany w art. 54 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej. Ma on zastosowanie bez względu na to, jaką stawką posłużono się do wyliczenia odsetek: podstawową czy obniżoną.

Kwestia sporna

Kwestią dyskusyjną jest, czy z preferencyjnych zasad naliczania odsetek można skorzystać w przypadku regulowania długu w innej formie niż uiszczenie go przelewem lub gotówką. Wątpliwości wynikają z tego, że przepisy mówią o obowiązku zapłaty zaległości podatkowej ujawnionej w wyniku korekty rozliczenia.

Sądy administracyjne opowiadają się za szeroką definicją "zapłaty". NSA w wyroku z dnia 30 listopada 2013 r., sygn. akt I FSK 1707/12, stwierdził, że zapłata - w kontekście naliczania obniżonych odsetek - nie może być utożsamiana wyłącznie z fizyczną wpłatą określonej kwoty na rachunek urzędu skarbowego. Są różne sposoby regulowania podatków, np. poprzez zaliczenie nadpłaty lub zwrotu VAT. Każdy z nich prowadzi do takiego samego rezultatu: wygaśnięcia zobowiązania wobec fiskusa. Nie ma więc podstaw, aby przyjąć, że obniżone odsetki można naliczyć tylko w przypadku fizycznej zapłaty podatku. Stosuje się je także wtedy, gdy zobowiązanie podatkowe jest wykonywane w innej formie.

Resort finansów chce usunąć opisane wątpliwości. Planuje wprowadzić zapisy, które wprost będą umożliwiały korzystanie z obniżonych odsetek w innych przypadkach uiszczania zaległości podatkowej niż jej zapłata. Miałyby one zastosowanie także wtedy, gdy dług byłby regulowany poprzez zarachowanie na niego nadpłaty lub zwrotu podatku, potrącenie oraz przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych. Wymagane jednak będzie wniesienie wniosku o zastosowanie wymienionej formy rozliczenia w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty deklaracji. Taka propozycja znalazła się w założeniach z dnia 2 grudnia 2013 r. projektu ustawy o zmianie Ordynacji podatkowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)