Okoliczności wydania zaświadczenia o braku zaległości

Podatnicy w prowadzonej działalności gospodarczej niejednokrotnie muszą legitymować się różnego rodzaju zaświadczeniami, w tym o niezaleganiu w podatkach. W tej sytuacji występują do urzędu skarbowego z żądaniem jego wydania. Organ zasadniczo powinien takie zaświadczenie wydać. Zdarza się, że wniosek o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu składany jest w trakcie postępowania odwoławczego. Powstaje wówczas wątpliwość, czy urząd ma obowiązek wydać takie zaświadczenie w sytuacji, gdy decyzja podatkowa nie podlega wykonaniu jako nieostateczna, ponieważ wniesiono od niej odwołanie.

Potwierdzenie faktów

Urząd skarbowy wydaje zaświadczenie potwierdzające określone fakty, gdy jest to konieczne ze względu na interes prawny wnioskodawcy albo wymagane przez prawo.

Zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach lub stwierdzające stan zaległości wydaje się na podstawie dokumentacji danego organu podatkowego oraz informacji otrzymanych od innych organów podatkowych. Przed wydaniem takiego zaświadczenia ustala się, czy w stosunku do wnioskodawcy nie jest prowadzone postępowanie mające na celu ustalenie lub określenie wysokości jego zobowiązań podatkowych. Jeżeli takie postępowanie jest prowadzone i zgromadzony materiał dowodowy pozwala na jego zakończenie, powinna być niezwłocznie wydana decyzja ustalająca lub określająca wysokość zobowiązań podatkowych, w celu wykazania ich w zaświadczeniu. Wynika to z art. 306e § 2 Ordynacji podatkowej.

Nie można odmówić wydania zaświadczenia, jeżeli nie jest możliwe zakończenie postępowania wymiarowego przed upływem terminu określonego dla wydania zaświadczenia, tj. w ciągu siedmiu dni od dnia złożenia wniosku w tej sprawie. Wydając zaświadczenie, organ podaje informacje o prowadzonym postępowaniu.

Sądy za wydaniem zaświadczenia

Nie ma przeszkód do wydania żądanego przez podatnika zaświadczenia, gdy jest on "czysty" w urzędzie. Problemy pojawiają się, gdy w obrocie znajduje się decyzja nieostateczna (tj. taka, od której podatnik wniósł odwołanie) określająca wysokość zobowiązania np. w podatku dochodowym lub VAT. Fakt wydania zaświadczenia w tych okolicznościach budzi sporo wątpliwości. Świadczą o tym orzeczenia sądów administracyjnych, z których część jest korzystna dla podatników i opowiada się za wydaniem zaświadczenia. Istnieją jednak orzeczenia, które uznają, że zaświadczenia o niezaleganiu nie można wydać, gdy w obrocie prawnym funkcjonuje decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego, także wtedy, gdy jest ona nieostateczna.

Za wydaniem zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach, w trakcie gdy w obiegu istnieje decyzja nieostateczna, opowiedział się WSA w Warszawie w prawomocnym wyroku z dnia 15 lutego 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 1308/10. Według WSA, przez zakończenie postępowania podatkowego należy rozumieć sytuację, w której sprawa wymiaru zobowiązania podatkowego zostanie ostatecznie rozstrzygnięta. Z ostatecznym rozstrzygnięciem sprawy będziemy mieli do czynienia dopiero wówczas, gdy decyzję wyda organ drugiej instancji. W związku z tym, jeżeli zaświadczenie ma zostać wydane w czasie gdy organ odwoławczy nie rozstrzygnął odwołania podatnika w sprawie np. określenia wysokości zobowiązania podatkowego, należy wydać zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach (o ile oczywiście podatnik nie posiada zaległości podatkowych z innego tytułu) i jednocześnie podać informację o toczącym się postępowaniu.

Niekorzystne wyroki

Jak już wspomniano, istnieją także odmienne orzeczenia sądów. Potwierdzają one, że jeżeli na dzień wydania zaświadczenia, na podatniku ciążą zaległości podatkowe wynikające z decyzji nieostatecznej, od której strona wniosła odwołanie, to nie ma podstaw do wydania zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach. Tak uznał np. WSA w Gdańsku w prawomocnym wyroku z dnia 7 maja 2009 r., sygn. akt I SA/Gd 131/09.

Stanowiska takie jak to przedstawione przez WSA w Gdańsku w ostatnim czasie przeważają.

Podobnie uznał WSA w Gliwicach w prawomocnym wyroku z dnia 8 sierpnia 2012 r., sygn. akt I SA/Gl 358/12. Zdaniem Sądu nie wolno wydać zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu podatków, jeżeli w obrocie prawnym funkcjonuje decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego - także wtedy, gdy jest ona nieostateczna i nie nadano jej rygoru natychmiastowej wykonalności. Zaświadczenie nie przesądza o istnieniu lub nieistnieniu zaległości podatkowej. Musi natomiast odzwierciedlać aktualny stan wiedzy organu podatkowego o sytuacji podatnika. Stan taki będzie istniał, dopóki decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego nie zostanie zmieniona, uchylona lub unieważniona. Wykonalność decyzji nie ma wpływu na istnienie zaległości podatkowej.

Za takim rozstrzygnięciem opowiedział się także NSA w wyroku z dnia 15 maja 2012 r., sygn. akt I GSK 700/11 oraz w wyroku z dnia 12 marca 2013 r., sygn. akt I FSK 472 /12).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)