Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  VAT i akcyza  »   Jak ustalić moment powstania obowiązku podatkowego przy usługach ...
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Jak ustalić moment powstania obowiązku podatkowego przy usługach budowlanych?

Poradnik VAT nr 4 (364) z dnia 20.02.2014

Ustawodawca (zarówno w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r., jak i od początku 2014 r.) przewidział dla usług budowlanych oraz budowlano-montażowych szczególny moment powstania obowiązku podatkowego.

1. Szczególny moment powstania obowiązku podatkowego dla usług budowlanych

» Stan prawny obowiązujący do końca 2013 r.

W myśl obowiązującego do 31 grudnia 2013 r. art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d) ustawy o VAT obowiązek podatkowy dla usług budowlanych powstawał z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi. Ponadto art. 19 ust. 14 ustawy o VAT stanowił, że ww. przepis należało stosować odpowiednio do usług przyjmowanych częściowo, których odbiór był dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych.

Z powyższego wynika więc, że ustawa o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2013 r. łączyła moment powstania obowiązku podatkowego z chwilą otrzymania zapłaty przez wykonawcę usługi budowlanej, ale z zastrzeżeniem, że zapłata ta nastąpiła przed 30. dniem od dnia wykonania usługi. Jeśli zaś należność za usługę do tego czasu nie została uiszczona przez nabywcę (ewentualnie jeśli do tego momentu sprzedawca nie otrzymał całości zapłaty, tylko jej część), obowiązek powstawał 30. dnia od dnia wykonania usługi.

Ten szczególny moment powstania obowiązku podatkowego był niezgodny z przepisami wspólnotowymi (vide: wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 16 maja 2013 r. w sprawie C-169/12). Dlatego też polski ustawodawca zdecydował się od 1 stycznia 2014 r. na uregulowanie tej kwestii w inny sposób.


» Stan prawny obowiązujący od 1 stycznia 2014 r.

Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Zaś w odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznaje się również za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której określono zapłatę (art. 19a ust. 2 ustawy o VAT). Natomiast w przypadku usług budowlanych i budowlano-montażowych ustawodawca postanowił w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy o VAT o szczególnym momencie powstania obowiązku podatkowego, który powstaje z chwilą wystawienia faktury. Z tym, że jeżeli podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT), to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, czyli w przypadku usług budowlanych 30. dnia od dnia wykonania usług.

Uwaga

W przypadku świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych obowiązek podatkowy od 2014 r. powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z upływem terminu na jej wystawienie, czyli 30. dnia od wykonania usługi.


2. Kiedy usługa budowlana lub budowlano-montażowa jest wykonana?

W przypadku usług budowlanych dla prawidłowego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego istotne jest (zarówno w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r., jak i od początku 2014 r.) zidentyfikowanie momentu, w którym usługa została wykonana, bowiem wykonanie usługi jest drugim (po zapłacie - w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r. i po wystawieniu faktury - w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2014 r.) terminem decydującym o momencie powstania obowiązku podatkowego.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia "wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej". Do końca 2013 r. w interpretacjach organów podatkowych i orzeczeniach sądów administracyjnych dominował pogląd, w myśl którego co do zasady dzień wykonania usługi budowlanej - to dzień podpisania protokołu. Powyższe stanowisko wynikało ze specyfiki ww. usług, która wiąże się z koniecznością akceptowania ich wykonania przez zleceniodawcę (inwestora), tzw. protokołami zdawczo-odbiorczymi, czy też jak to wynika z prawa budowlanego, protokołami odbiorów częściowych i końcowych, które są elementem dziennika budowy. Protokoły te zawierają datę wykonania usługi, jej zakres oraz wskazanie podmiotu, który wykonał usługę, jak też informacje o przyjęciu (zaakceptowaniu) wykonanej usługi przez zleceniodawcę. Bez znaczenia jest przy tym nazwa takiego dokumentu. Powinien on jednak jednoznacznie dokumentować odbiór przez inwestora określonych prac (vide: wyrok WSA w Białymstoku z dnia 18 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Bk 403/09, orzeczenie prawomocne; interpretacje indywidualne Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 11 października 2013 r., nr IPPP2/443-800/13-3/MM, Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 2 grudnia 2010 r., nr IBPP3/443-913/10/KO oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 18 września 2013 r., nr ITPP1/443-562/13/JJ).

Należy jednak zwrócić uwagę, iż w wyniku nowelizacji ustawy o VAT od 1 stycznia 2014 r. usunięty został przepis art. 19 ust. 14 stanowiący o usługach budowlanych i budowlano-montażowych przyjmowanych częściowo, których odbiór dokonywany jest na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych. Obecnie w żadnym z przepisów ustawy o VAT nie znalazły się zastrzeżenia, co do odbioru robót budowlanych na podstawie protokołów.

Dodatkowo w broszurze informacyjnej, jaką Ministerstwo Finansów wydało w związku ze zmianą przepisów ustawy o VAT dostępnej na stronie internetowej www.finanse.mf.gov.pl ("Zmiany w zakresie określania momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT od 1 stycznia 2014 r."), wskazano jednoznacznie, iż: "(…) Prawidłowe określenie momentu wykonania usług budowlanych i budowlano-montażowych ma istotne znaczenie dla prawidłowego wystawienia faktury z tytułu świadczenia tych usług. O wykonaniu usług budowlanych lub budowlano-montażowych będzie decydować faktyczne wykonanie tych usług, nie zaś przyjęcie tych usług na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych. Protokół zdawczo-odbiorczy potwierdza fakt wykonania tych usług, jednak nie przesądza o terminie i zakresie ich wykonania. (…)" (podkreślenie redakcji).

Oznacza to, że dla ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego od usług budowlanych i budowlano-montażowych, istotne znaczenie ma obecnie fakt wykonania usługi.


3. Obowiązek podatkowy dla usług budowlanych nieodebranych przez inwestora

Sytuacja komplikuje się wówczas, gdy firma budowlana wykonała usługę budowlaną, a zlecający (inwestor) uchyla się od odebrania całości lub części robót budowlanych oraz odmawia zapłaty za te roboty. Pojawia się wtedy pytanie, czy taką nieodebraną usługę lub jej część należy uznać za wykonaną i kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tego tytułu.

Przykład

W dniu 30 listopada 2013 r. - w terminie zgodnym z umową - zostały zakończone roboty budowlane. Inwestor nie dokonał jednak ich odbioru i dopiero po długotrwałych negocjacjach odbiór (podpisanie protokołu odbioru) miał miejsce w lutym 2014 r. W związku z tym powstać może wątpliwość, w jakim terminie podatnik powinien wykazać obowiązek podatkowy od wykonanej usługi?

Rozwiązanie problemu przedstawionego w przykładzie należałoby rozpocząć od zapoznania się z przepisami prawa cywilnego.

Umowa o roboty budowlane została uregulowana w przepisach art. 647-658 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121). Art. 647 Kodeksu stanowi, że na mocy tej umowy wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Jeżeli wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych, to inwestor obowiązany jest dokonać ich odbioru (vide: wyrok SN z dnia 5 marca 1997 r., sygn. akt II CKN 28/97) niezależnie od kwestionowania ich jakości (vide: wyrok SN z dnia 7 kwietnia 1998 r., sygn. akt II CKN 673/97). W tym ostatnim wyroku Sąd wskazał również, że w razie uchylania się od formalnego odbioru obiektu, jego wykonawca uprawniony jest do dokonania jednostronnego odbioru, stanowiącego podstawę wystawienia faktury opartej na sporządzonym przez siebie kosztorysie powykonawczym.

Warto w tym miejscu jednak zwrócić uwagę na wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2013 r., sygn. akt I FSK 943/12 (orzeczenie prawomocne), w którym Sąd stwierdził, że do wykonania usługi budowlanej dochodzi w momencie faktycznego zakończenia prac i zgłoszenia tego faktu inwestorowi z wezwaniem go do odbioru wykonanych prac budowlanych. Samo zaś sporządzenie protokołu zdawczo-odbiorczego stanowi według Sądu jedynie potwierdzenie wykonania usług. Wyrok ten dotyczył zastosowania prawidłowej stawki VAT dla usług budowlanych faktycznie wykonanych w 2010 r., a odebranych protokołem w 2011 r., a nie ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu wykonanych robót budowlanych. Niemniej jednak może zdarzyć się tak, że organy podatkowe w wydawanych interpretacjach czy decyzjach podatkowych będą powoływać się na stanowisko zawarte w tym orzeczeniu również w odniesieniu do momentu powstania obowiązku podatkowego w związku z wykonanymi robotami budowlanymi.

Odnosząc powyższe rozwiązania do sytuacji przedstawionej w przykładzie, należałoby przede wszystkim przeanalizować kiedy faktycznie usługa budowlana została wykonana. Jeżeli faktycznie usługa została wykonana w terminie, tj. do końca listopada 2013 r. i w tym dniu zakończono wszystkie prace określone w umowie, a po tym dniu podatnik nie podjął już żadnych czynności związanych z wykonaniem tej usługi, to nie można przyjąć, że wykonanie usługi miało miejsce dopiero w lutym - z chwilą podpisania protokołu odbioru. Faktyczne wykonanie usługi miało bowiem miejsce w dniu 30 listopada 2013 r. Obowiązek podatkowy w tym przypadku powstał - przy założeniu, że podatnik nie otrzymał zapłaty - w 30. dniu od dnia wykonania usługi, tj. w grudniu 2013 r.

 ? 
Firma podpisała kontrakt na usługę budowlaną w 2012 r. Inwestor odebrał część robót protokołem w czerwcu 2012 r. i zapłacił za wykonane roboty. Pozostałe roboty mimo wezwań skierowanych do inwestora w 2012 r. nie zostały odebrane, wobec czego firma zerwała umowę z inwestorem z jego winy. W grudniu 2013 r. firma złożyła pozew do sądu o zapłatę należności za nieodebrane roboty oraz wystąpiła o zwrot kosztów niezwiązanych z umową poniesionych już po zerwaniu umowy. Czy w momencie zasądzenia zapłaty za wykonane i nieodebrane roboty budowlane oraz pozostałe koszty poniesione po zerwaniu umowy związane z zakończeniem robót powstanie obowiązek wystawienia faktury?

Aby udzielić odpowiedzi należy w pierwszej kolejności ustalić, kiedy powstał obowiązek podatkowy z tytułu usługi budowlanej realizowanej na rzecz inwestora w 2012 r. w części zakwestionowanej i nieodebranej, co do której Czytelnik złożył pozew do sądu. Występując do sądu z roszczeniem o zapłatę wykonawca przedmiotowej usługi bezsprzecznie musiał uznać tę usługę za wykonaną. W konsekwencji prowadzi to do wniosku, że obowiązek podatkowy w VAT z tego tytułu należało wykazać w 2012 r. (czyli w chwili jej faktycznego wykonania), nie zaś w dacie, w której zapadnie w przyszłości wyrok sądowy. Tym samym Czytelnik powinien wykazać z tego tytułu podatek należny w tym miesiącu 2012 r., w którym wypadał 30. dzień od daty rzeczywistego wykonania usługi (jej jednostronnego odbioru) pomimo tego, że zleceniodawca odmawiał jej formalnego odbioru. Faktura dokumentująca wykonanie tej usługi budowlanej powinna zostać wystawiona nie później niż chwilą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem obowiązku podatkowego (stosownie do § 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie m.in. wystawiania faktur obowiązującego do końca 2013 r.).

Wydaje się, że również w stosunku do pozostałych kosztów (ewentualnie w przyszłości) zasądzonych na rzecz Czytelnika poniesionych już po rozwiązaniu umowy o roboty budowlane z inwestorem data wydania orzeczenia sądowego nie będzie wpływała na moment powstania obowiązku podatkowego i wystawienia faktury. Obowiązek ten powinien bowiem powstać stosownie do treści art. 19 ust. 4 ustawy o VAT obowiązującego do końca 2013 r., czyli z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wykonania (faktycznego) usługi (a więc z chwilą dokonania przez wykonawcę czynności związanych z zakończeniem robót budowlanych u inwestora). Natomiast faktura powinna być wystawiona nie później niż 7. dnia od dnia wykonania ww. usługi (o czym stanowił § 9 ust. 1 ww. rozporządzenia).


Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

VAT i akcyza - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.