Powypadkowa naprawa samochodu - skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych

Prowadzę samodzielną działalność gospodarczą w zakresie usług transportowych. Jeden z moich samochodów (stanowiący firmowy środek trwały) został uszkodzony w zdarzeniu komunikacyjnym. Z własnych środków poniosłem koszty naprawy, a następnie otrzymałem odszkodowanie z OC sprawcy zdarzenia. Czy koszty naprawy samochodu oraz otrzymane odszkodowanie powinienem wykazać w podatkowej księdze przychodów i rozchodów?

Jeżeli samochód, który został uszkodzony w kolizji drogowej, stanowił firmowy środek trwały i był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem (AC), to wydatki poniesione na jego remont powypadkowy - w pełnej wysokości podlegają ujęciu w kolumnie 13 "Pozostałe wydatki" księgi podatkowej. Jednocześnie całą kwotę odszkodowania otrzymanego z OC sprawcy wypadku, przedsiębiorca powinien wykazać w kolumnie 8 "Pozostałe przychody" księgi podatkowej. Natomiast jeżeli samochód nie był objęty ubezpieczeniem AC, to wydatki na jego naprawę nie mogą zostać ujęte w kosztach podatkowych, zaś przychodem przedsiębiorcy będzie wyłącznie ewentualna nadwyżka kwoty otrzymanego odszkodowania nad wydatkami poniesionymi na remont samochodu.

Koszty powypadkowej naprawy samochodu

Na wstępie warto przypomnieć, iż zgodnie z ogólną definicją kosztów podatkowych, do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wyłącznie racjonalne i ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PDOF. Warunkiem ujęcia określonego wydatku w rachunku podatkowym jest również odpowiednie udokumentowanie faktu jego poniesienia.

Zakładamy, iż w przedstawionej sytuacji powyższe warunki - co do zasady - zostały spełnione.

Trzeba jednak mieć na względzie, że w myśl art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PDOF, wydatki na naprawę powypadkową samochodu można uwzględnić w kosztach podatkowych wyłącznie wówczas, gdy w momencie zaistnienia wypadku dany samochód był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem, czyli ubezpieczeniem Auto Casco (AC).

Nie ma przy tym znaczenia, czy podatnik sam jest sprawcą kolizji drogowej, czy też nie ponosi on żadnej winy za spowodowanie wypadku.

Powyższe zasady kwalifikowania do kosztów wydatków na naprawę powypadkową odnoszą się zarówno do samochodów osobowych, jak i ciężarowych. Z tym, że w przypadku samochodów osobowych niewprowadzonych do firmowej ewidencji środków trwałych (z wyjątkiem samochodów będących przedmiotem umowy leasingu operacyjnego), wysokość kosztów napraw, które można ująć w kosztach podatkowych, jest ograniczona limitem wynikającym z "kilometrówki" (art. 23 ust. 1 pkt 46 i ust. 3b ustawy o PDOF).

Jeżeli zatem w rozpatrywanej sytuacji samochód, który został uszkodzony w wyniku kolizji drogowej, stanowił firmowy środek trwały i był objęty ubezpieczeniem AC w momencie kolizji, to wydatki poniesione na jego remont powypadkowy - w pełnej wysokości mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Omawiane wydatki przedsiębiorca powinien ująć w kolumnie 13 "Pozostałe wydatki" podatkowej księgi przychodów i rozchodów, w dacie wystawienia faktury (rachunku) za remont samochodu.

Natomiast jeżeli samochód nie był objęty ubezpieczeniem AC, to wydatki na jego naprawę powypadkową nie mogą zostać ujęte w kosztach podatkowych.

Dla porządku warto też zwrócić uwagę, iż NSA w wyroku z 1 czerwca 2011 r. (sygn. akt II FSK 75/10) stwierdził, że jeżeli podatnik, jego pracownik lub osoba współpracująca, który prowadził samochód biorący udział w kolizji drogowej, znajdował się w stanie nietrzeźwości, to wydatki na powypadkowy remont samochodu nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. W ocenie Sądu, wydatki tego rodzaju pozostają w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z działaniem, które nie miało na celu osiągnięcia przychodu, lecz było postępowaniem zakazanym przez odpowiednie przepisy prawa o ruchu lądowym, prawa o wykroczeniach lub przez prawo karne.

Przychód z tytułu odszkodowania za szkodę komunikacyjną

Stosownie do dyspozycji art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PDOF, do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Jednocześnie z postanowień art. 14 ust. 3 pkt 3a tej ustawy wynika, że nie zalicza się do przychodów zwróconych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Oznacza to, że w przypadku, gdy w momencie kolizji drogowej samochód był objęty ubezpieczeniem AC, a co za tym idzie przedsiębiorca uwzględnił w kosztach wydatki na powypadkową naprawę tego samochodu, to automatycznie cała kwota odszkodowania stanowi przychód podatkowy.

Jeżeli natomiast samochód nie był objęty ubezpieczeniem AC, a w konsekwencji wydatki na jego naprawę nie mogły zostać ujęte w kosztach podatkowych, to zwrot tych wydatków z ubezpieczenia OC sprawcy wypadku nie stanowi przychodu podatkowego przedsiębiorcy.

W takiej sytuacji przychodem będzie wyłącznie ewentualna nadwyżka kwoty otrzymanego odszkodowania nad wydatkami poniesionymi na powypadkowy remont samochodu.

Przychód z omawianego tytułu należy wykazać w kolumnie 8 księgi podatkowej "Pozostałe przychody" podatkowej księgi, w dacie faktycznego otrzymania odszkodowania.

Wzór podatkowej księgi przychodów i rozchodów dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl w dziale Podatki dochodowe

Bez znaczenia jest przy tym, czy kwota odszkodowania została przekazana przez ubezpieczyciela bezpośrednio na rachunek bankowy podatnika, czy też na rachunek warsztatu dokonującego naprawy uszkodzonego samochodu.