W grudniu 2013 r. w wyniku huraganu została całkowicie zniszczona reklama (neon) znajdująca się na dachu naszego budynku biurowego. Reklama stanowiła środek trwały. Ubezpieczyciel uznał szkodę i wypłacił odszkodowanie, które pokryło większą część kosztów wytworzenia nowej reklamy. Jak zaewidencjonować w księgach rachunkowych opisane zdarzenia? Czy pokrycie przez ubezpieczyciela kosztów wytworzenia reklamy stanowi przychód podatkowy w PDOP? Czy nowa reklama będzie środkiem trwałym podlegającym amortyzacji w całości zaliczanej do kosztów uzyskania przychodów?
Otrzymane od ubezpieczyciela odszkodowanie stanowi przychód podatkowy. Niezamortyzowana wartość początkowa likwidowanego środka trwałego będzie kosztem uzyskania przychodów jako strata na likwidacji. Odpisy amortyzacyjne od nowo zakupionego środka trwałego (reklamy w postaci neonu) będą w całości stanowiły koszty uzyskania przychodów. |
Co do zasady, celem wypłaty odszkodowania jest przywrócenie stanu uszkodzonej rzeczy sprzed powstania szkody lub umożliwienie, tak jak opisano to w pytaniu, nabycia nowego.
Dla celów PDOP, otrzymane od ubezpieczyciela odszkodowanie stanowi przychód podatkowy na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP. Zgodnie z tym przepisem, przychodem są w szczególności otrzymane pieniądze. Odszkodowania takiego nie wymieniono bowiem w art. 12 ust. 4 ustawy o PDOP jako niestanowiącego przychodu ani w art. 17 ust. 1 ustawy o PDOP, wśród przychodów zwolnionych od podatku. Podobnie wyjaśniają organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 5 lutego 2013 r., nr ILPB3/423-452/12-4/KS. W interpretacji tej organ podatkowy wskazał ponadto, iż poniesiona w wyniku zdarzeń losowych strata z tytułu likwidacji środka trwałego podlega na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy o PDOP zaliczeniu, w części niezamortyzowanej, do kosztów uzyskania przychodów.
Rozpatrując kwestię amortyzacji środka trwałego, którego zakup sfinansowano ze środków uzyskanych z odszkodowania należy wskazać, że całość odpisów amortyzacyjnych może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. W takim przypadku nie znajduje bowiem zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o PDOP ograniczający prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych od tej części wartości środków trwałych, która odpowiada poniesionym wydatkom na ich nabycie (wytworzenie), zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Jak stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 14 października 2009 r., nr IBPBI/2/423-1220/09/MS:
"(…) W przedmiotowej sprawie (otrzymania odszkodowania za majątek utracony w pożarze, z którego zakupiono nowe środki trwałe - przyp. red.) nie ma zastosowania powołany przez Spółkę art. 16 ust. 1 pkt 48 updop, albowiem wypłaconego odszkodowania nie można rozpatrywać w kategoriach zwrotu wydatków na nabycie lub wytworzenie składników majątku trwałego, w rozumieniu ww. przepisu. (…)"
Analogiczne zasady w omawianym zakresie dotyczą podatników PIT. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 31 marca 2008 r., nr ITPB1/415-2/08/PSZ, omawiając podatkowe skutki otrzymania odszkodowania, likwidacji oraz odbudowy zniszczonej pożarem hali produkcyjnej, wyjaśnił, iż:
"(…) wydatki związane z odtworzeniem zniszczonej pożarem hali nie mogą być ujęte bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów, lecz stanowić będą wartość początkową środka trwałego - będą podstawą naliczania odpisów amortyzacyjnych. (…) Z kolei otrzymane odszkodowanie stanowić będzie przychód z prowadzonej działalności gospodarczej, stosownie do art. 14 ust. 2 pkt 12 (...) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Natomiast (…) strata powstała w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonego środka trwałego jest kosztem uzyskania przychodów w roku podatkowym, w którym środek ten zlikwidowano (podkreśl. red.).
Jednak, jak wskazano powyżej, należy pamiętać, iż w przypadku zaliczenia danego kosztu do kosztów uzyskania przychodu fakt ten należy odpowiednio udokumentować. W sytuacji straty w środkach trwałych winny być one dokumentowane, np. protokołami szkód potwierdzonymi przez właściwe organy. (…)"
Dla celów bilansowych równowartość szkód spowodowanych zdarzeniami losowymi, koszty związane z usuwaniem skutków tych zdarzeń i otrzymane w związku z tym odszkodowania uznaje się za skutki zdarzeń trudnych do przewidzenia, powstających poza działalnością operacyjną jednostki, niezwiązanych z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia, które - w myśl art. 3 ust. 1 pkt 33 ustawy o rachunkowości - zalicza się odpowiednio do strat i zysków nadzwyczajnych.
Tak więc likwidacja środka trwałego zniszczonego w wyniku zdarzenia nadzwyczajnego, np. powodzi, pożaru, gradu, huraganu, uderzenia pioruna, może przebiegać następująco:
• wartość początkowa: |
- Ma konto 01 "Środki trwałe"; |
• dotychczasowe umorzenie: |
- Wn konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych"; |
• wartość nieumorzona: |
- Wn konto 77-1 "Straty nadzwyczajne". |
Natomiast należne od ubezpieczyciela odszkodowanie z tytułu takiego zdarzenia losowego ewidencjonowane jest, na podstawie decyzji ubezpieczyciela, na koncie 77-0 "Zyski nadzwyczajne", zapisem:
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Ubezpieczyciel), - Ma konto 77-0. |
Jeśli jednak decyzja przyznająca odszkodowanie nie wpłynie do jednostki do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych za dany rok, nie można uznać należnego jednostce odszkodowania za niewątpliwe. W związku z tym, uwzględniając art. 7 ust. 1 ustawy o rachunkowości, nie można go zaewidencjonować na koncie 77-0.
W takim przypadku oszacowaną w wiarygodny sposób kwotę odszkodowania jednostka może zaliczyć, w księgach roku, którego szkoda dotyczy, do rozliczeń międzyokresowych przychodów, zapisem: Wn konto 24, Ma konto 84. Wówczas zarachowanie należnego odszkodowania do zysków nadzwyczajnych nastąpi dopiero w roku następnym, tj. pod datą otrzymania decyzji od zakładu ubezpieczeń określającej wysokość należnego odszkodowania.
Kwotę ujętą na koncie 84 (po stronie Ma) spółka wykaże w pasywach bilansu w pozycji B.IV.2 jako inne rozliczenia międzyokresowe przychodów - krótkoterminowe. Natomiast saldo Wn figurujące na dzień bilansowy na koncie 24 - oznaczające należność od zakładu ubezpieczeń - podlegać będzie wykazaniu w bilansie po stronie aktywów w pozycji B.II.2 lit. c) jako inne należności krótkoterminowe.
Sam wpływ odszkodowania na rachunek bieżący, niezależnie od tego, w którym roku wystąpi, księguje się:
- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący", - Ma konto 24 (w analityce: Ubezpieczyciel). |
Natomiast ewidencja księgowa nabycia nowego środka trwałego, sfinansowanego w całości lub w części ze środków uzyskanych z odszkodowania, może przebiegać następująco:
• Faktura za wykonanie nowego neonu (reklamy): |
- Wn konto 01, - Wn konto 22-1 "VAT naliczony", - Ma konto 24 (w analityce: Dostawca). |
• Zapłata za nowy środek trwały: |
- Wn konto 24 (w analityce: Dostawca), - Ma konto 13-0. |
|